El se hiszem, hogy ilyen rég nem írtam. Eme, sokadik álmatlan éjszakának viszont legyen egy pozítiv oldala: új bejegyzés írására fordítom.Nehéz nem otthon lenni. És akkor rögtön itt az első dilemma, hol van az otthon? Azt hiszem, ez a bejegyzés nyelvről, otthonról és identitásról fog szólni, meglátjuk.Az érkezesem utáni második hétben bemutatkozó prezentációt kellett tartanom. Egy térkép segítségével meséltem, hogy magyar vagyok, de már bő 10 éve Hollandiában élek. Az egyszeruség kedvéért csak Amsterdamot említettem.
Az ido multával érzem, hogy a magyarságom egy uj értelmet kap/ott. Egyre zavaróbb volt arra az egyszeru kérdésre hogy 'Honnan jössz?' négy választ adni: Budapest/Magyarország, Amszterdam/Hollandia, de itt nem lustaságról van szó. Egy valami már rég tudatosult bennem: kicsit 'fura' magyar vagyok. Nem tipikus magyarként nőttem fel, de már a szüleim sem. Ich bin ein 'Budapester' aki mindig is 'szigetről szigetre' ugrált Magyarországon. Ezek a 'szigetek' Budapesten helyek (barátok lakásai, kávézok, muzeumok, kulturális fantasztikumok, városrészek és alapértelmek mint MOSZKVA tér és az óra...) és emberek amikhez/akikhez kötödtem (az ékezetekért bocsánat, de megorulok toluk!) . A többihez kevés közöm volt. Ha a buszon ultem Budapesten, akkor nem azonosítottam magam a körülöttem lévoekkel. Nem éreztem sosem, hogy 'mi magyarok' osztjuk a magyarságunkat. Ez foleg azután lett tudatos, mikor már évek ota Hollandiában éltem és néha Budapesten voltam. Egyre egyértelmuen éreztem, hogy idegen lettem saját hazámban. Pillanatnyilag egyre többen mondják a még Magyarországon lako barátaim közül, hogzy már ok sem azonosítják magukat az országgal, a várossal, az oket korulvevö emberekkel. Ennek hatterében foleg az egyre aggasztobb politikai helzyet áll.
Saját otthonban külföldinek lenni furcsa érzés. Hollandiában másnak lenni értheto, hiszen nem vagyok holland (még ha lenne is holland utlevelem, ez egy lelki kerdes. Az állam nem tud donteni, elvenni, vagy adni ilyen érzéseket, max elismerni). És mégis, itt vagyok, és valóbbnak tünik azt mondani, hogy Amszterdambol jovok, mint Budapestrol. Ez azért fáj. Pedig sose mondanám, hogy holland vagyok. Mert hát magyar vagyok.Az identitásom összetettsége, avagy mély személyes volta (tudom, persze mi más lenne az identitás mint személyes, de valahogy ez most sokkal inkább tudatosul bennem) egyre egyértelmubb. Budapesti vagyok Amszterdamban. Budapestrol való távozásom kb feldolgozott-elfogadott tény ( anélül hogy azt mondanám, hogy sosem térek vissza. Szerencsére ezt nem kell elore eldöntenem). Hogy nem beszélek minden nap magyarul az is. Hogy a magyar tudásom fejlodése bizonyos szempontból 17 éves koromban kvázi megszünt fejlodni azt már nehezebb lenyelni, és nem is szabad.( Peldák: a már eleve körülményes magyar bürokrácia nyelvét sosem sikerült elsajátítani. Hivatalos levelek fogalmazása, nehéz szövegek, bonyolult újságcikkek.. mind kihívó olvasmány, miközben nem beszélek anyanyelvi szinten hollandul).
Uj gondolatmenet következik. Gondolatok, amik foglalkoztatnak és szeretném őket leírni. Olvassa az akit érdekel. egy ideje feltunt, hogy egyik, általam elfogadhatoan beszélt nyelvek egyikén sem vagyok fejlődésben.A 2010-es adobevallásomat csináltam amit sok kifakadás és irritáció kísért Sal és közöttem. Nem értettem az egészet ugy ahogy van, és a Sal akárhányszor magyarázta el akkor sem értettem sem nem tudtam benne logikát felfedezni..Egy ezzel eltoltott este után, elalvás elott gondolatban az apunak probáltam elmagyarázni mit nem értek. Miutan az (elképzelt) beszélgetést az apuval folytattam, így magyarul beszéltem magamhoz. És miközben magyarul meséltem neki, lefordítva minden szakkifjezést a magyar megfelelojére esett le a tantusz. Nagy felfedezés volt nekem ez! Miután hollandul nem iskolában tanultam, hanem kb rámragadt, így már évek óta nem szotárazok, ha valamit nem értek. Általában körulírják a szot, de inkabb csak megértem a konteksztusbol. Pedig ha magyarra fordítnám a jelek szerint sokkal jobb lenne. A 'magyarom' még mindig sokkal tudatosabb és mélyebb, mint a holland.
Ez most egy tulon tul hosszu pelda volt, amivel a kovetkezo 'felfedezesemet' akartam alátámasztani: azok, akik nyelvinehézségekkel-hátránnyal nehezebben-behataroltabbak a fejlodesben. (ami persze nyilvanvalo, de megis, akkor is leirom). Magambol kiindulva legalábbis arra a következtetésre jutottam, hogy nekem nyelvre van szukségem ahoz, hogy gondolkodni tudjak. Érezni nem elég, ha nem tudom leírni az érzéseimet. Ha nyelv hiányában nem tudok gondolkodni, akkor nem tudok gondolatmeneteket felépíteni, kialakítani.
Következtetés: ha nem fejlesztem a magyar tudásom, és nem tanulok meg rendesen ujságot olvasni, az életkoromnak megfelelo szinten olvasni, akkor nem fogok Hollandul se meg semmilyen más nyelven sem továbblépni. Az ember öregszik, remélhetoleg eközben sok szempontbol elorelép. Gondolkodásában is. Ha lépést akarok tartani magammal-életkorommal, akkor esélyt kell adjak maganak a kifejezésre és bovítenem kell a szókincsemet ahoz, hogy ujat tudjak befogadni- megérteni.
'
Muvésznek' lenni szép dolog, de tulságosan szeretek beszélni, így hát kénytelen leszek igyekezni, hogy valami értelmes jöjjön belolem :)Szóval. Dave, egy srác az évfolyamrol megy Stockholmba. Amszterdamban átszáll és van egy egész napja és ejjele a városban. És mikor ezt hallottam felsírt bennem a ... . Megy HAZA. Erre az érzésre egyáltalán nem voltam felkészülve. Ha a Sasa vagy az Orsi vagy bárkimás megy Budapestre, akkor ezt nem feltétlenül érzem szívtörönek. Pedig hiányoztok, nem értsetek félre!!Bár, multkor mikor az Orsi visszajött Budapestrol és hozott apu-kuldte csomagocskákat, akkor azért elérzékenyultem a hazai, gondosan becsomagolt dolgokcskak lattan. No, megint belebonyolodok.Szoval fura érzés volt, hogy fáj, hogy a Dave Amszterdamba megy.Azota már felajánlottam neki hogz aludjon nálunk, és kölcsönadtam neki a bicilimet... jajj de fáj, hogy bicikliznék én is egyet!!!!És hát akkor ez megiscsak honvágy. Hiányzik hollandul beszélni. Fáraszt az állandó angol, a bénaságom, hogy mennyire nincs szokincsem, nem tudok eleg spontan beszélni, csak I like, meg I think so. Itt mindenki olyan pontosan fejezi ki magat. Minden kedden munkaértékelés van, és írnunk kell egzmás munkájáról.. szegyen és gyalázat a kifejezoképességem..Szoval, Holland(ia), Holland(ia), hiányzol! És ti, otthon, Budapesten és környékén, kis szigetecskéim, ti is hiányoztok!! :( olyan jó lenne, ha a világ kisebb lenne, nem lenne mindenféle klassz olyan messze egymástol. Mert már most tudom, hogy Detroitot itt hagyni sem lesz piskota...Hát ezért nehéz többlakinak lenni.Jaj, kicsit aggodom, hogy mit gondoltok, hogy ilyeneket irok.... remélem nem vettétek rossznéven!!Ik geloof bijna niet dat ik zo lang niet geschreven heb. Het is weer eens een slapeloze nacht, de zoveelste op een rij en om dat een positieve lading te geven ga ik maar eens weer wat posten dacht ik.
Het is moeilijk om van huis te zijn. En dan is meteen de eerste dilemma, wat thuis. Ik denk dat dit een post wordt over taal, thuis en identiteit. Wij zien het wel.
Toen ik in mijn presentatie na aankomst mezelf voorstelde, legde ik met de behulp van een kaart uit dat ik uit Hongarije kom, maar al ruim tien jaar in Nederland woon. Om het niet al te ingewikkeld maken heb ik daarbij alleen Amsterdam genoemd.
Als de tijd verstrijkt realiseer ik me hoe mijn Hongaarse identiteit een nieuwe plek inneemt. Het werd steeds omslachtiger als mensen vroegen waar ik vandaan kom om beide te noemen. Ik voelde me ingewikkeld doen om meteen vier dingen noemen als Budapest/ Hongarije, Amsterdam/Nederland. Maar goed, ik wil het absoluut niet over luiheid hebben.
Er is iets wat ik al langer weet: ik ben een "rare" Hongaar. Mijn opvoeding was niet traditioneel, al dat van mijn ouders ook niet echt. Ich bin ein "Budapester" die altijd al van eiland naar eiland hopte in Hongarije. Deze eilanden zijn plekken in Budapest (huizen van vrienden, cafés , musea, culturele geweldigheden) en mensen waar ik me aan bond en vasthield.
Met de rest had ik weinig te maken. Als ik in Budapest op de bus zat identificeerde ik me niet echt met de mensen om me heen. Ik voelde niet dat wij ons "Hongaars-zijn" met elkaar echt delen.
Dit soort verschillen voelde ik explicieter toen ik al aantal jaren in Nederland woonde en soms weer in Budapest was. Ik werd duidelijk steeds meer een vreemde in mijn eigen land van herkomst.
Op dit moment ken is steeds meer mensen die er nog steeds wonen en zich niet meer met hun land/ stad/ medemens kunnen identificeren. De grotendeels politieke achtergrond van dit probleem neemt beangstigende groottes aan. Het is intens triest.
Vreemde in eigen land is een pijnlijke constatering. In Nederland een vreemde te zijn is te begrijpen gezien ik geen Nederlander ben (al zou ik een paspoort hebben, het is een zielen-kwestie en niet iets wat een overheid voor je kan beslissen/geven/afpakken). En toch, ben ik hier, en opeens voelt het meer op zijn plek om te zeggen dat ik uit Amsterdam kom dan uit Budapest. Au. Het is echt pijnlijk. Terwijl ik niet in mijn mond zou nemen dat ik een Nederlander ben. Ik ben echt wel 'n Hongaar.
De complexiteit van mijn identiteit/ of de diep persoonlijke aard van de identiteit (ja, ik weet dat je identiteit natuurlijk vanzelfsprekend persoonlijk is, maar ik ben daar er echt niet zomaar bewust van de hele tijd als nu) wordt me steeds duidelijker. Ik ben een budapesti ("Budapester in Hongaars) in Amsterdam.
Mijn vertrek uit Budapest heb ik al een plek gegeven (zonder ermee willen te zeggen dat ik niet meer terugkeer, want dat hoef ik gelukkig niet van te voren te beslissen). Dat ik niet elke dag Hongaars spreek ook. Dat mijn Hongaars in bepaalde opzichten op 17 jarige leeftijd ophield met ontwikkelen is een grotere brok en is ook niet iets om te accepteren. (de al upstart ingewikkelde taal van bureaucratie in Hongarije heb ik nooit eigen gemaakt. Officiële brieven, moeilijke teksten, ingewikkelde kantartikelen vind ik uitdagend.. terwijl mijn Nederlands ook niet op het niveau is van de échte Nederlander.
En voor ik hier een langere gedachte hierover deel wil ik zeggen dat ik bewust van ben dat het enigszins belachelijk is dat ik in "gebrekkig" Nederlands mijn gedachtes over dit soort dingen deel. En ook dat de gedachtes die hierop volgen niet wetenschappelijk zijn. Het zijn gedachtes die in mij opkomen en ik graag wil beschrijven. Lees het als je het leuk vind, zo niet, laat het..
..een tijd geleden merkte ik dat ik op geen van de talen die ik enigszins spreek vooruit kom.
Ik was bezig met de belasting opgeven van 2010 en het was een strijd met veel tranen en veel irritatie tussen mij en Sal. Ik snapte er niks van en Sal kon me het wel duizend keer uitleggen, ik snapte niet wat het verschil is tussen omzetbelasting en belasting betalen en hoe dingen logisch op elkaar gebouwd zijn.
Toen op een nacht werkte een gesprek door in mijn hoofd en ging opeens in gedachten mijn vader uitleggen hoe erg ik het maar niet kon snappen met de belastingen in Nederland. Gezien het een (imaginaire) gesprek met mijn vader was sprak ik Hongaars.
En toen ik de verschillende termen bewust vertaalde naar Hongaars viel het kwartje. Het was een grote ontdekking.
Ik heb nooit op school Nederlands geleerd. Het is min of meer onbewust mijn eigen geworden. Dus als ik iets tegenwoordig niet snap laat ik mensen het me omschrijven. In plaats van vertalen naar Hongaars. Wat echter blijkbaar veel beter zou zijn. Mijn Hongaars is toch nog steeds veel bewuster.
Maar goed, dit is een uit de hand gelopen voorbeeld waar ik mee wilde uitleggen, dat ik ervan overtuigd ben dat mensen die opgroeien met taalproblemen/ achterstand en dus niet goed hun gedachtes kunnen uitdrukken ook beperkt zijn in hun ontwikkeling (ja, het is ook erg vanzelfsprekend, en voor jullie was het al lang duidelijk... ik weet dat ik traag ben). Als ik mijzelf als voorbeeld mag brengen: ik heb taal nodig om te kunnen nadenken.
Voelen is niet genoeg als je het niet kan beschrijven. Als je niet kan nadenken kan je ook geen gedachtegangen opbouwen, ontwikkelen.
Conclusie: als ik mijn Hongaars niet verbeter en mezelf ga trainen om meer kranten te lezen en ander, voor mijn leeftijd passend leesgoed in huis haal, dan kan ik ook in het Nederlands niet verder ontwikkelen.
Men wordt ouder en gaat -hopelijk- in vele opzichten vooruit. Ook in zijn denken. Als ik daarvoor in staat wil zijn moet ik mijzelf de kans geven om voldoende woordenschat te hebben om kennis kunnen binnenlaten/ vergaren en op die nieuwe kennis verder mijzelf kunnen opbouwen.
Het is leuk om kunstenaar te zijn, maar ik vind te leuk om te praten, dus dan moet er ook voor zorgen dat er iets zinnigs uit me komt :)
De, ez már megint nagyon hosszu lett. És még mindig nincs vége! Adagoljátok magatok:)
Maarrrrr, dit is nu weer een beetje lang geworden. Maar ik heb nog meeeeer!!!!! Doseer het zelf :)
dus. Dave, klasgenoot gaat naar Stockholm. Hij stapt over in Amsterdam en heeft daar een dag en een nacht. En toen voelde ik mijn hart een beetje breken. Hij gaat in míjn stad zijn. Dit was ik niet voorbereid te voelen. Als Sasa of Orsi of wie dan ook naar Budapest gaan ben ik niet perse emotioneel.
Was ik wel een beetje toen Orsi me laatst vertelde dat zij met mijn vader heeft gesproken en mij allemaal de schattigste pakketjes meenam die mijn vader mij stuurde. Maar goed. Het was erg nieuw om pijn te voelen dat Dave naar Amsterdam gaat.
Ik heb hem inmiddels aangeboden dat hij bij ons logeert en mag mijn fiets lenen... nog pijnlijker. En toen kon ik het niet meer anders noemen dan dat ik heimwee heb naar Amsterdam. Ik mis Nederlands praten. Ik raak erg vermoeid om me steeds in het Engels te moeten uitdrukken. Het contrast is pijnlijk hoe goed en genuanceerd hier iedereen Engels kan spreken en ik maar moet doen met I like en I think so too. Echt ik heb daar zo een hekel aan! Wij hebben geweldige beoordelingen elke dinsdag waar iedereen voor moet schrijven.. nou, dat is echt confronterend om mezelf zien worstelen in het Engels. Ik mis mijn eigen spontaniteit die ik in het Engels niet heb. dus: Nederland(s) oh Nederland(s) ik mis je zooo!
En ja, Budapest mis ik ook. Mijn eilandjes van mensen en plekjes.. Ik wou dat de wereld kleiner was om alle leuke dingen dichter bij elkaar te hebben. want ik weet nu al, dat Detroit achterlaten ook echt mijn hart zal breken...
